Chỉ số ROE là gì, cách tính chỉ số ROE

Chỉ số ROE là gì

ROE là tỷ số quan trọng nhất đối với các cổ đông, tỷ số này đo lường khả năng sinh lợi trên mỗi đồng vốn của cổ đông thường.

Công thức: ROE = Lợi nhuận ròng dành cho cổ đông thường/Vốn cổ phần thường.

Chỉ số ROE là thước đo chính xác để đánh giá một đồng vốn bỏ ra và tích lũy tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận. Hệ số này thường được các nhà đầu tư phân tích để so sánh với các cổ phiếu cùng ngành trên thị trường, từ đó tham khảo khi quyết định mua cổ phiếu của công ty nào.

Tỷ lệ ROE càng cao chứng tỏ ban điều hành công ty sử dụng hiệu quả đồng vốn của cổ đông. Vì vậy, chỉ số này thường là một tiêu chí quan trọng để xem xét cơ hội đầu tư vào cổ phiếu của một doanh nghiệp.

Ý nghĩa của chỉ số ROE là gì

-Chỉ số ROE rất quan trọng, bởi nó thể hiện sức khỏe của doanh nghiệp. Nhìn vào chỉ số ROE, nhà đầu tư có thể hiểu được khi bỏ ra một đồng vốn chủ sở hữu sẽ tạo ra bao nhiêu lợi nhuận.

-Nếu chỉ số này dương có nghĩa là doanh nghiệp làm ăn có lãi. Ngược lại, nếu ROE mang giá trị âm, có nghĩa là doanh nghiệp làm ăn thua lỗ.

-Khi tính toán được ROE của một doanh nghiệp ở mức cao, có thể thấy công ty có tiềm năng phát triển, nhà đầu tư có thể cân nhắc đưa cổ phiếu vào danh mục đầu tư của mình.

-Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu phụ thuộc vào quy mô của doanh nghiệp, lĩnh vực kinh doanh, thời vụ kinh doanh cũng như mức độ rủi ro.

-Đối với doanh nghiệp, chỉ tiêu Return On Equity cũng được quan tâm. ROE cao cho thấy công ty kinh doanh tốt, ban lãnh đạo có thể tiếp tục duy trì chiến lược kinh doanh hiện tại. Ngược lại, nếu ROE thấp, ban lãnh đạo công ty cần nghiên cứu thay đổi chiến lược kinh doanh sao cho hợp lý, đạt hiệu quả tốt hơn.

Chỉ số ROE bao nhiêu là tốt

ROE đạt tối thiểu mức 15% là một trong những tiêu chí để đánh giá công ty đủ năng lực tài chính chuẩn quốc tế. Đây là tiêu chí rất quan trọng được nhà đầu tư tài chính nổi tiếng Warren Buffett sử dụng khi lựa chọn doanh nghiệp. 

Về mặt lý thuyết, nếu ROE tối thiểu bằng 15% thì ROA phải trên mức 7.5%. Tuy nhiên, vì tỷ lệ lạm phát tại Việt Nam cao nên mức ROA kỳ vọng của các doanh nghiệp rơi vào khoảng 10% – 12% và ROE ở mức 20% – 22% là tốt. 

Việc đánh giá tỷ lệ ROE thế nào là hợp lý sẽ có sự khác nhau của các ngành, lĩnh vực kinh doanh. Chẳng hạn, với thị trường chứng khoán Việt Nam, mức ROE trung bình của nhóm doanh nghiệp dịch vụ công nghiệp khoảng 8,5%. Doanh nghiệp xây dựng và cung cấp vật liệu xây dựng có ROE 11,6%.

Trong khi đó, các doanh nghiệp bán lẻ có tỷ lệ ROE cao hơn đáng kể, ở mức 25,6%. Sự khác nhau này tùy thuộc vào mức độ thâm dụng vốn trong hoạt động kinh doanh để tạo ra lợi nhuận.

Một nguyên tắc chung khi đánh giá doanh nghiệp là hướng tới các công ty có ROE bằng hoặc cao hơn mức trung bình ngành. Ví dụ: công ty ABC đã duy trì ROE ổn định là 18% trong vài năm qua so với mức trung bình của các công ty cùng ngành là 15%. Nhà đầu tư có thể kết luận rằng ban lãnh đạo của công ty ABC đã sử dụng đồng vốn của cổ đông hiệu quả để tạo ra lợi nhuận trên mức trung bình”.

Khi tính toán được tỷ lệ này, các nhà đầu tư có thể đánh giá ở các góc độ cụ thể như sau:

• ROE nhỏ hơn hoặc bằng lãi vay ngân hàng, vậy nếu công ty có khoản vay ngân hàng tương đương hoặc cao hơn vốn cổ đông, thì lợi nhuận tạo ra cũng chỉ để trả lãi vay ngân hàng.
• ROE cao hơn lãi vay ngân hàng thì phải đánh giá xem công ty đã vay ngân hàng và khai thác hết lợi thế cạnh tranh trên thị trường chưa để có thể đánh giá công ty này có thể tăng tỷ lệ ROE trong tương lai hay không.

Mối quan hệ giữa ROE và ROA

ROA cũng là một trong những chỉ số quan trọng được dùng để đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Thế nhưng nếu ROE tính tỷ lệ % lợi nhuận trên vốn của chủ sở hữu thì ROA lại được tính lợi nhuận trên tổng tài sản. 

Mối quan hệ giữa ROE và ROA được xem xét thông qua hệ số vay nợ, nợ càng ít càng tốt, lý tưởng nhất là tỷ lệ giữa nợ trên vốn chủ sở hữu nhỏ hơn 1.

Theo quy chuẩn quốc tế, nếu một doanh nghiệp có chỉ số ROE cao hơn 15%, và chỉ số ROA lớn hơn 7.5% thể hiện công ty có đủ năng lực tài chính. 

Lưu ý khi chỉ số ROE quá cao

Nhiều nhà đầu tư có thể cho rằng chỉ số ROE càng cao càng tốt, nhưng thực sự không phải lúc nào cũng thế. Nếu doanh nghiệp có thu nhập ròng cực kỳ lớn so với vốn chủ sở hữu thường có nghĩa là hoạt động của công ty rất tốt. Tuy nhiên, điều này cũng có thể mang ý nghĩa là vốn chủ sở hữu nhỏ so với thu nhập ròng, đây là lại là một yếu tố rủi ro.

Một số lý do khiến chỉ số ROE tăng quá cao:

Lợi nhuận thiếu nhất quán

Giả sử công ty kinh doanh không có lãi trong vài năm, những khoản lỗ này được ghi nhận trên bảng cân đối kế toán dưới dạng “lỗ giữ lại” ở phần vốn chủ sở hữu. Như vậy, lỗ là giá trị âm và làm giảm vốn của cổ đông.

Nếu trong năm gần nhất, công ty làm ăn thuận lợi và có lãi trở lại thì vốn chủ sở hữu hiện tại sẽ nhỏ hơn vốn chủ sở hữu của các năm trước, điều này cũng làm ROE tăng nhưng không tốt.

Tồn tại dư nợ

Nợ có thể dẫn tới chỉ số ROE quá cao. Nếu công ty vay nặng lãi, vốn chủ sở hữu sẽ bằng tài sản trừ đi nợ do đó nó có thể tăng ROE. Nợ nhiều khiến cho vốn chủ sở hữu bị giảm. Do đó nếu doanh nghiệp nợ nhiều thì ROE cao cũng chưa hẳn là tốt.

Thu nhập ròng âm

Chỉ số ROE cao giả tạo có thể đến từ thu nhập ròng âm. Nếu doanh nghiệp lỗ ròng hoặc âm vốn chủ sở hữu thì không nên tính ROE bởi lúc này ROE cao cũng không có ý nghĩa.

Như vậy bất cứ khi nào ROE âm hoặc ROE cao quá mức, nhà đầu tư cần cảnh giác và tính toán kỹ để biết nguyên nhân.

Hạn chế của chỉ số ROE

Chỉ số ROE cũng có những hạn chế sau đây:

Bị điều chỉnh bởi chính sách kế toán

Nếu doanh nghiệp tăng hoặc giảm nguồn vốn vào quỹ dự phòng sẽ làm ảnh hưởng tới lợi nhuận ròng khiến ROE thay đổi. Trong trường hợp công ty mua lại cổ phiếu của mình đang lưu hành trên thị trường cũng sẽ khiến lượng cổ phiếu giảm xuống làm tỷ số ROE tăng lên, phục vụ cho mục đích của chủ doanh nghiệp.

Không phải lúc nào ROE cũng phản ánh chính xác

Trong mỗi giai đoạn, chính sách của công ty thay đổi dẫn đến lợi nhuận hàng quý, lợi nhuận theo năm thay đổi, do đó nhà đầu tư sẽ gặp khó khăn nếu chỉ dùng ROE để xác định doanh nghiệp tiềm năng.

Giả sử khi doanh nghiệp mới gia nhập thị trường cần đầu tư nhiều vốn hoặc có chiến lược mở rộng thị trường, cần nhiều vốn thì ROE thấp nhưng không có nghĩa là công ty không có tiềm năng.

ROE không tính đến yếu tố tài sản vô hình

ROE chỉ tính đến 2 yếu tố là lợi nhuận sau thuế và vốn của chủ sở hữu, không tính đến tài sản vô hình như bản quyền, phát minh, nhãn hiệu… vì vậy không phản ánh đúng lợi thế của từng công ty.

Trong đầu tư chứng khoán, mỗi chỉ số có một lợi thế phản ánh một mặt nào đó của doanh nghiệp như sức khỏe tài chính, khả năng kinh doanh tạo ra lợi nhuận… Vì vậy, nhà đầu tư không nên dùng duy nhất một chỉ số để đánh giá.

Nhà đầu tư nên tham khảo các chỉ số cơ bản để nhận định toàn diện và chính xác, từ đó tìm ra công ty phù hợp và đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn nhất.