Mỹ gặp khó khi muốn cắt mạch xuất khẩu dầu của Iran

Sau khi Iran tập kích Israel cuối tuần trước, các lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ đã chỉ trích Tổng thống Joe Biden không thực hiện nghiêm các lệnh trừng phạt hiện tại.

Trả lời Fox News hôm 14/4, nghị sĩ Steve Scalise cho rằng động thái này của chính quyền Biden đã giúp Tehran dễ bán dầu hơn, từ đó có nguồn thu “để sử dụng cho hoạt động khủng bố”.

Dự kiến tuần này, các nghị sĩ Mỹ sẽ đề xuất một loạt dự luật để siết trừng phạt với quốc gia Trung Đông.

Iran hiện là nước sản xuất dầu mỏ lớn thứ 3 trong OPEC (Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ). Năm 2018, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump tái áp đặt lệnh trừng phạt lên dầu thô với nước này. Ông rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân JCPOA mà Washington và Tehran đạt được năm 2015.

Hai năm qua, chính quyền Biden nỗ lực khôi phục JCPOA, nhưng chưa thành công. Họ tìm cách ngăn Tehran lách luật để bán dầu ra nước ngoài bằng cách trừng phạt các doanh nghiệp Trung Quốc, UAE và nhiều nước khác.

Tuy nhiên, Washington hồi tháng 3 lại tái ân hạn một lệnh trừng phạt, cho phép Iraq mua năng lượng từ Iran, đồng nghĩa Tehran có thêm nguồn thu 10 tỷ USD.

Sau vụ việc cuối tuần trước, sức ép trừng phạt quốc gia Trung Đông đang khiến chính quyền Biden rơi vào thế khó. Họ phải nghĩ cách để ngăn chặn các vụ tấn công tương tự, mà không làm leo thang căng thẳng trong khu vực, chặn đà tăng của giá dầu, cũng như ảnh hưởng tới Trung Quốc – khách mua dầu Iran lớn nhất.

Nhiều tháng qua, Washington khẳng định mục tiêu cơ bản của họ là ngăn xung đột tại Dải Gaza giữa lực lượng Hamas và Israel lan rộng trong khu vực. Mục đích chính là chặn quốc gia Trung Đông tham gia vào việc này.

Hiện, một số nhà phân tích nghi ngờ khả năng Biden có động thái mạnh tay trong siết trừng phạt xuất khẩu dầu thô của Iran. Bởi, đây là huyết mạch của nền kinh tế này.

“Trường hợp các dự luật trừng phạt được thông qua, chính phủ Mỹ khó thực hiện nghiêm ngặt”, Scott Modell – CEO Công ty năng lượng Rapidan Energy Group nhận định trên Reuters.

Rapidan ước tính xuất khẩu dầu của quốc gia này khoảng 1,6-1,8 triệu thùng một ngày. Con số này gần với mức 2 triệu thùng họ đạt được trước khi bị trừng phạt, Modell nói.

Lo ngại giá xăng, dầu tăng

Kimberly Donovan – chuyên gia tại tổ chức tư vấn chính sách Atlantic Council, cho rằng chính phủ sẽ khó siết trừng phạt sau vụ Iran tấn công Israel, vì lo việc này kéo giá dầu lên.

“Giá dầu và xăng rất quan trọng trong năm bầu cử”, bà cho biết. Cuối năm nay, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sẽ diễn ra.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định chính quyền Biden chưa gỡ bỏ bất kỳ lệnh trừng phạt nào lên quốc gia Trung Đông và sẽ tăng sức ép lên nước này. “Các lệnh trừng phạt nghiêm khắc của chúng tôi vẫn duy trì”, người này nói.

Siết trừng phạt có thể đe dọa quan hệ Mỹ – Trung Quốc

Thực tế, quan hệ hai nước đã xuống cấp vài năm qua do loạt vấn đề chính trị, thương mại và công nghệ. Gần đây, lãnh đạo Mỹ – Trung tìm cách cải thiện việc này.

Trung Quốc hiện là khách mua lớn nhất với dầu Iran, với 1,11 triệu thùng dầu thô mỗi ngày vào năm 2023, theo ước tính của hãng dữ liệu Vortexa Analytics. Con số này tương đương gần 90% lượng xuất khẩu của Tehran và 10% dầu nhập của chính quyền Bắc Kinh.

Nếu Washington có biện pháp nhằm giảm xuất khẩu dầu của Iran, việc này sẽ xoa dịu Israel, ngăn căng thẳng leo thang. Tuy nhiên, họ sẽ phải trừng phạt các tổ chức tài chính lớn của Trung Quốc và các thực thể tham gia vào giao dịch.

“Nếu thực sự muốn siết lệnh trừng phạt, Mỹ phải có hành động mạnh tay với Trung Quốc. Nhưng liệu họ có sẵn sàng làm điều mà chính quyền hiện tại vẫn chưa làm và ngay cả Trump cũng vậy?”, một nguồn tin thân cận cho biết trên Reuters.

Jon Alterman – nhà phân tích tại Trung tâm Quốc tế học và chiến lược (CSIS) nhận định Washington chịu nhiều hạn chế khi muốn áp thêm lệnh trừng phạt và những bên muốn lách luật cũng rất giỏi tìm lỗ hổng.

“Tôi cho rằng Mỹ sẽ có biện pháp buộc quốc gia Trung Đông chịu hậu quả về kinh tế. Nhưng chính quyền Biden khó cắt đứt hoàn toàn xuất khẩu dầu của nước này”, ông nói.