Chứng khoán phái sinh là gì, các loại chứng khoán phái sinh
GM Invest
Thị trường chứng khoán phái sinh là gì?
Thị trường chứng khoán phái sinh chính thức đi vào hoạt động tại Việt Nam vào năm 2017. Đây là chứng khoán nợ có thể giao dịch trong ngày và sinh lợi nhuận theo cả 2 chiều hướng biến động tăng và giảm của thị trường. Và là một sản phẩm chứng khoán đem lại lợi nhuận hấp dẫn, đáng quan tâm cho các nhà đầu tư.
Tài sản cơ sở của thị trường chứng khoán phái sinh rất đa dạng. Bao gồm chứng khoán (cổ phiếu, trái phiểu, chỉ số,…), hàng hóa (vàng, bạc, kim loai, dầu…), hay nông sản.
Xem thêm:
Cổ phiếu là gì, vì sao nên đầu tư cổ phiếu
Trái phiếu là gì, vì sao phải phát hành trái phiếu
Đặc điểm của thị trường chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh gồm 3 đặc điểm chính:
-Mỗi loại chứng khoán phái sinh được thành lập dựa trên tối thiểu một loại tài sản cơ sở. Trong đó giá trị của nó gắn liền với giá trị của phần tài sản cơ sở đó.
-Chứng khoán phái sinh không phải để xác nhận quyền sở hữu với tài sản cơ sở mà chỉ là sự cam kết về nghĩa vụ và quyền giữa hai bên tham gia vào hợp đồng khi có những phát sinh trong tương lai.
-Chứng khoán phái sinh được xem là công cụ gắn liền với đòn bẩy tài chính. Việc đầu tư vào loại chứng khoán này chủ yếu là mang tính chất đầu tư vào sự biến động thị giá của tài sản chứ không đầu tư vào bất kỳ một loại tài sản thực tế nào.
Tóm lại, các sản phẩm chứng khoán phái sinh cho phép nhà đầu tư đặt cược vào sự “tăng” hoặc “giảm” của tài sản cơ sở trong tương lai. Nếu sự thay đổi đó diễn ra đúng như dự đoán của nhà đầu tư, họ sẽ có lời.
Các loại chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh bao gồm ba loại: hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn.
+Hợp đồng quyền chọn
Là loại chứng khoán phái sinh được dùng để xác định quyền của người mua, nghĩa vụ của người bán khi thực hiện một trong các giao dịch dưới đây:
-Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định ở thời điểm trước đó hoặc vào ngày đã ấn định trong tương lai.
-Thanh toán khoản tiền chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm ký kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm trước hoặc vào ngày đã ấn định trong tương lai.
+Hợp đồng tương lai
Là loại chứng khoán phái sinh niêm yết để xác nhận cam kết giữa các bên tham gia khi thực hiện một trong các giao dịch dưới đây:
-Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở cụ thể với mức giá đã xác định vào ngày đã ấn định trong tương lai.
-Thanh toán khoản tiền chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm ký kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở vào ngày đã ấn định trong tương lai.
+Hợp đồng kỳ hạn
Là loại chứng khoán phái sinh mang tính chất giao dịch thỏa thuận với mục đích xác nhận cam kết giữa các bên tham gia trong việc mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định với mức giá đã được xác định vào ngày được ấn định trong tương lai.
Ưu và nhược điểm của chứng khoán phái sinh
Cũng như nhiều loại sản phẩm đầu tư khác, thị trường chứng khoán phái sinh tồn tại cả ưu điểm lẫn nhược điểm. Nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ để có quyết định đầu tư đúng đắn.
Ưu điểm
- Đa dạng các sản phẩm đầu tư, phù hợp với khả năng của nhà đầu tư mạo hiểm.
- Sinh lợi nhuận theo cả 2 chiều hướng biến động tăng và giảm của thị trường
- Khả năng chuyển đổi thành tiền mặt dễ dàng, nhanh chóng hơn các loại tài sản khác.
- Cơ hội kiếm lời lớn trước sự biến động của thị trường nếu như nhà đầu tư có quyết định đầu tư đúng đắn, linh hoạt.
- Nhà đầu tư sử dụng chứng khoán phái sinh để bảo vệ các tài sản đầu tư khác trước các rủi ro của thị trường cũng như hạn chế rủi ro trong danh mục đầu tư.
- Không tốn thời gian chờ đợi chu kỳ thanh toán (T+0)
Nhược điểm
- Chứng khoán phái sinh có mức độ rủi ro cao hơn các loại tài sản khác. Thị trường biến động liên tục, cần phân tích thị trường một cách kỹ lưỡng mới thu được lợi nhuận cao.
- Giá trị của chứng khoán phái sinh dễ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài.
- Chi phí giao dịch chứng khoán phái sinh cao hơn so với các tài sản khác.
Tìm hiểu thêm:
Các phương pháp đầu tư chứng khoán hiệu quả nhất hiện nay
Các loại thuế và phí khi đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư cần biết
Với những ưu và nhược điểm này của thị trường chứng khoán phái sinh, loại chứng khoán này sẽ phù hợp với nhà đầu tư giao dịch nhiều, khả năng chấp nhận rủi ro cao và đã có kinh nghiệm đầu tư trên thị trường.
Ngoài ra, loại chứng khoán này cũng phù hợp với các đơn vị, tổ chức để hedging. Bởi khi đầu tư vào chứng khoán phái sinh đồng nghĩa với việc doanh nghiệp có 1 khoản bảo hiểm cho tài sản trên thị trường chứng khoán cơ sở khi thị trường giảm.
Đầu tư chứng khoán phái sinh có đảm bảo không?
Chứng khoán phái sinh rất hấp dẫn, với cơ chế hoạt động linh hoạt, sự đa dạng sản phẩm. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư vẫn e ngại trước những khác biệt của sản phẩm đầu tư này. Một số nhà đầu tư cho rằng, yếu tố “tương lai” làm cho sản phẩm giống một dạng cược may rủi và tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn là đầu tư cổ phiếu thông thường.
Thực tế, nhà đầu tư nên lưu ý, bất cứ sản phẩm chứng khoán nào cũng đều tiềm ẩn những rủi ro, không chỉ riêng chứng khoán phái sinh. Để hạn chế các rủi ro, nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ thị trường, xem các báo cáo phân tích từ các công ty chứng khoán.
Tuy nhiên, chứng khoán phái sinh vẫn đáng đầu tư, bởi những lý do.
- Phòng ngừa rủi ro biến động giá: Nếu nhà đầu tư dự đoán được mức giá của một tài sản cơ sở sẽ tăng hoặc giảm trong tương lai họ sẽ giảm thiểu rủi ro biến động giá.
- Bán khống chứng khoán: nhà đầu tư có thể bán các chứng khoán phái sinh ngay cả khi không có tài sản cơ sở.
- Tính thanh khoản cao: do sản phẩm này được niêm yết và giao dịch tập trung tại Sở giao dịch chứng khoán.
- Lợi ích đòn bẩy tài chính: Chỉ cần ký quỹ một phần tài sản nhưng được giao dịch với cổ phiếu có giá trị gấp nhiều lần số tiền ký quỹ, mang lại lợi thế đầu tư.
Những lưu ý khi tham gia thị trường chứng khoán phái sinh
- Nghiên cứu kỹ về sản phẩm và cơ chế hoạt động của chứng khoán phái sinh trên thị trường.
- Chọn lọc các hạng mục đầu tư theo khả năng tài chính và mục tiêu tài chính dài hạn của bản thân.
- Lựa chọn công ty môi giới uy tín, đã có nhiều năm kinh nghiệm thực tế trên thị trường nhằm hạn chế các rủi ro tài chính có thể xảy ra.
- Thường xuyên cập nhật thông tin của thị trường để kịp thời điều chỉnh chiến lược đầu tư.
- Quản lý rủi ro một cách cẩn thận, tránh hoảng loạn trước sự biến động của thị trường, hết sức bình tĩnh khi xuất hiện rủi ro.
Tìm hiểu thêm:
9 sai lầm phổ biến khi đầu tư chứng khoán
15 cảm xúc thường gặp trong đầu tư chứng khoán
Tóm lại, thị trường chứng khoán phái sinh sẽ mang lại lợi nhuận hấp dẫn cho các nhà đầu tư. Nhưng lợi nhuận cao sẽ đi kèm với rủi ro cao. Nhà đầu tư cần hết sức cẩn trọng trong các quyết định đầu tư của mình.
