Thao túng thị trường chứng khoán là gì
GM Invest
Thao túng thị trường chứng khoán là gì
Thao túng thị trường chứng khoán là một trong những hành vi gian lận có tính toán, gây ảnh hưởng nghiêm trọng và bị pháp luật nghiêm cấm.
Các hành vi thao túng trên thị trường.
- Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng liên tục mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo;
- Đặt lệnh mua và bán cùng loại chứng khoán trong cùng ngày giao dịch hoặc thông đồng với nhau giao dịch mua, bán chứng khoán mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu hoặc quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa các thành viên trong nhóm nhằm tạo giá chứng khoán, cung cầu giả tạo;
- Liên tục mua hoặc bán chứng khoán với khối lượng chi phối vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thị trường nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó trên thị trường;
- Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác liên tục đặt lệnh mua, bán chứng khoán gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá chứng khoán, thao túng giá chứng khoán;
- Đưa ra ý kiến một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán, về tổ chức phát hành chứng khoán nhằm tạo ảnh hưởng đến giá của loại chứng khoán đó sau khi đã thực hiện giao dịch và nắm giữ vị thế đối với loại chứng khoán đó;
- Sử dụng các phương thức hoặc thực hiện các hành vi giao dịch khác hoặc kết hợp tung tin đồn sai sự thật, cung cấp thông tin sai lệch ra công chúng để tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá chứng khoán.
Tạo cung – cầu giả là hành vi phổ biến
Trong đó, tạo cung – cầu giả bằng cách thông đồng thực hiện mua, bán chứng khoán là hành vi phổ biến nhất. 5 vụ thao túng thị trường chứng khoán lớn nhất đều áp dụng thủ thuật trên.
Tìm hiểu thêm:
Cẩm nang đầu tư chứng khoán cho người mới
Những rủi ro khi đầu tư chứng khoán và cách phòng tránh
Ví dụ, vào tháng 3/2022, ông Trịnh Văn Quyết bị cáo buộc điều hành nhân viên dùng 20 tài khoản chứng khoán liên tục mua, bán tạo ra cung cầu giả nhằm đẩy giá cổ phiếu lên cao. Sau đó thông qua người thân, ông bán chui cổ phiếu và thu về hơn 1.689 tỷ đồng.
Biểu hiện của một vụ thao túng chứng khoán
Biểu hiện dễ nhận thấy nhất của một vụ thao túng là giá cổ phiếu tăng hoặc giảm đột ngột với khối lượng giao dịch bất thường. Theo Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán Mỹ (SEC), cổ phiếu vốn hóa siêu nhỏ dễ bị thao túng hơn.
Xem ngay: Hội chứng tâm lý FOMO trong đầu tư chứng khoán
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa những doanh nghiệp vốn hóa lớn không bị thao túng. Thực tế chỉ ra việc thao túng những mã cổ phiếu lớn vẫn diễn ra và mang lại ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí khó kiểm soát.
Hậu quả của vụ thao túng thị trường chứng khoán
Vụ thao túng giá cổ phiếu KSA làm 1.496 nhà đầu tư và 3 công ty chứng khoán tổn thất gần 9 tỷ đồng. Khoảng 1.064 nhà đầu tư bị “lùa” mua cổ phiếu MTM khi giá liên tục lập đỉnh, cũng bị thiệt hại khoảng 56 tỷ đồng. Hay trong vụ thao túng mã BII và TGG, tổng khoản thu trái pháp luật của nhóm Đỗ Thành Nhân hơn 154 tỷ đồng.
Nhìn chung, các vụ thao túng thị trường chứng khoán gây thiệt hại lớn và trên diện rộng cho nhà đầu tư. Ngoài ra còn gây ra hậu quả nghiêm trọng cho thị trường chứng khoán và sự phát triển của nền kinh tế.
Với nhà đầu tư: Do tin vào thông tin sai lệch, nhà đầu tư mua vào số lượng lớn cổ phiếu. Sau đó, giá cổ phiếu sụt giảm, nhà đầu tư nhận lỗ, thậm chí mất trắng.
Với giá trị các khoản đầu tư: Các doanh nghiệp không thể phân tích và xác định chính xác đâu là khoản đầu tư tốt nhất. Từ đó, bỏ lỡ hoặc trì hoãn các hoạt động sản xuất kinh doanh. Cuối cùng làm giảm số lượng việc làm, tăng số người thất nghiệp, làm chậm sự phát triển kinh tế.
Đánh giá sai lệch về doanh nghiệp: Giá cổ phiếu là cơ sở để đánh giá tình trạng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Với cổ phiếu bị thao túng, giá cổ phiếu không thể hiện đúng “sức khỏe” tài chính của doanh nghiệp.
Ảnh hưởng đến khả năng tập trung vốn: Việc gia tăng số lượng giao dịch dẫn tới tăng thanh khoản trong thời gian ngắn. Điều này gây khó khăn cho việc tập trung vốn của doanh nghiệp phát hành, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh.
Tìm hiểu thêm:
Hướng dẫn cách đầu tư cổ phiếu an toàn và hiệu quả
Những loại cổ phiếu không nên mua để tránh gặp sóng gió
Làm sao để tránh bị cuốn vào thao túng chứng khoán
Để tránh bị cuốn vào những vụ thao túng thị trường chứng khoán, nhà đầu tư nên hạn chế mua những cổ phiếu đang có giá tăng vọt bất ngờ. “Lướt sóng” cổ phiếu là một cách thức kiếm lợi nhuận nhanh nhưng chỉ dành cho nhà đầu tư tinh vi và lành nghề nhất.
Các chuyên gia sàn chứng khoán Nasdaq khuyên đầu tư dài hạn là một trong những cách tránh va vào mã cổ phiếu đang bị thao túng hiệu quả nhất. Ngoài ra, nhà đầu tư cũng cần trang bị kỹ năng kiểm chứng thông tin, ưu tiên chọn những kênh truyền thông đại chúng chính thống như trang thông tin của các cơ quan chức năng, trang thông tin cổ đông của doanh nghiệp, báo chí.
Thao túng thị trường chứng khoán bị phạt như thế nào?
Quy định của pháp luật đối với hành vi thao túng thị trường chứng khoán cụ thể:
Phạt hành chính
Cá nhân thao túng thị trường chứng khoán sẽ bị phạt tiền gấp 10 lần số tiền thu trái pháp luật nhưng không dưới 1,5 tỷ đồng. Đối với tổ chức vi phạm, số tiền phạt không dưới 3 tỷ đồng.
Như vậy, nếu cá nhân thực hiện thao túng thị trường chứng khoán, không thu lợi trái pháp luật hoặc 10 lần số tiền đó thấp hơn 1,5 tỷ đồng sẽ chịu mức nộp phạt 1,5 tỷ đồng. Nếu tổ chức vi phạm, không thu lời bất chính hoặc 10 lần số tiền bất chính thấp hơn 3 tỷ sẽ phải nộp phạt 3 tỷ đồng.
Phạt hình sự
Cá nhân, tổ chức có hành vi thao túng thị trường chứng khoán ngoài việc buộc phải nộp lại khoản thu trái pháp luật có được, còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nghĩa là có thể bị phạt tù.
Mức phạt dành cho cá nhân phạm tội
Thu lợi bất chính từ 500 triệu đồng đến dưới 1,5 tỷ đồng, hay gây thiệt hại từ 1 tỷ đồng đến dưới 3 tỷ đồng sẽ bị phạt tiền từ 500 triệu đến 2 tỷ đồng hoặc phạt tù trong thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm.
Người phạm tội thao túng thị trường chứng khoán thuộc một trong các trường hợp như sau: phạm tội có tổ chức, thu lợi bất chính từ 1,5 tỷ đồng trở lên, gây thiệt hại từ 3 tỷ đồng trở lên hoặc tái phạm nguy hiểm sẽ bị phạt tiền từ 2 tỷ đồng đến 4 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 2 năm đến 4 năm.
Ngoài ra, người phạm tội này có thể bị phạt tiền từ 50 – 250 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề từ 1 đến 5 năm.
Mức phạt dành cho tổ chức phạm tội
Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 211 Bộ luật Hình sự, bị phạt tiền từ 2 tỷ đồng đến 5 tỷ đồng;
Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 211 Bộ luật Hình sự, bị phạt tiền từ 5 tỷ đồng đến 10 tỷ đồng;
Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật Hình sự, bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
Phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 2 tỷ đồng, cấm kinh doanh và cấm hoạt động trong một số lĩnh vực được quy định hoặc bị cấm huy động vốn trong thời hạn từ 1 năm đến 3 năm.
Một số hình thức phạt bổ sung khác
Đình chỉ hoạt động kinh doanh, cung cấp các dịch vụ chứng khoán từ 1 – 3 tháng đối với công ty chứng khoán, chi nhánh công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam có hành vi thao túng thị trường chứng khoán.
Tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề chứng khoán từ 18 tháng đến 24 tháng đối với người hành nghề chứng khoán có hành vi vi phạm.
